Wat de Wet van Dam betekent voor opdrachtgevers en consumenten

Wij worden als incassogemachtigde meer dan eens geconfronteerd met een vordering vanwege een onbetaald gelaten (jaar)abonnement. De meest voorkomende redenen van het uitblijven van de betaling – naast reguliere betalingsonmacht – zijn de stelling dat de consument van mening is de overeenkomst op tijd te hebben opgezegd, dat de consument het bestaan van het abonnement was vergeten, danwel de consument het abonnement alsnog wenst op te zeggen om zo – op tevergeefs – onder de betalingsverplichting van de vordering uit te komen.

In het geval dat er wel sprake is van een opzegging, heeft deze vaak “te laat” plaatsgevonden of niet conform de specifieke opzegvoorwaarden. Daardoor zal de consument alsnog het volledig openstaande bedrag – voor het volledige volgende jaar – gefactureerd krijgen en dienen te betalen.

De consument zal echter – meestal na een korte Google zoektocht of na het ontvangen van advies van een juridisch loket – de bescherming welke de Wet van Dam biedt aangrijpen om te beredeneren dat hij of zij niet gebonden is aan het afnemen van een volledig jaarabonnement van de opdrachtgever. Ons kantoor is dan ook niet onbekend met een bezwaarschrift waaruit standpunten naar voren komen die gebaseerd zijn op deze wetgeving. 

Deze blog heeft als doel om de regels als het gaat om abonnementen – en waarschijnlijk nog belangrijker – de uitzonderingen op deze regels op een heldere en simpele manier uit te leggen.

Deze handelspraktijken werden door een aanzienlijk aantal consumenten als oneerlijk ervaren, welk sentiment uiteindelijk ook de wetgever bereikte. De wetgever heeft – als antwoord op deze frustraties – enkele wijzigingen in het Burgerlijk Wetboek toegepast onder de artikelen 2:35, 2:36, 6:236 en 6:237. Waar de bepalingen in boek 2 toezien op de wetgeving omtrent verenigingen, zien de bepalingen uit boek 6 toe op de zogenoemde “zwarte en grijze lijst” van (mogelijk) onredelijk bezwarende bedingen.

Nu deze wetswijziging beoogt de consument te beschermen, worden deze regels meer dan eens ingeroepen door consumenten jegens de vorderingen van onze opdrachtgevers en derhalve jegens ons kantoor. Een belangrijke misvatting is echter dat iedereen zomaar een beroep kan doen op de bescherming van deze wet en dat deze ook niet op iedere situatie van toepassing is.

Het onderstaande overzicht laat zien hetgeen dankzij de Wet van Dam is veranderd:

• Een contract – of een abonnement – waarvan de aanvankelijke duur is geëindigd, kan door de opdrachtgever niet langer stilzwijgend worden verlengd dan met een periode van één maand. Meerdere verlengingen van telkens één maand zijn echter wel toegestaan;
• Een contract voor onbepaalde tijd is voor de consument opzegbaar met een opzegtermijn van een maand, los van hoe lang het contract al bestaat;
• Het is niet langer toegestaan om een bepaalde wijze van opzeggen uit te sluiten. Wanneer een abonnement telefonisch is afgesloten, mag deze ook telefonisch worden opgezegd. Hetzelfde geldt voor opzegging per e-mail of via de website van het betreffende bedrijf. De consument heeft dus in ieder geval altijd het recht om de overeenkomst op dezelfde manier op te zeggen als deze aan is gegaan;
• Een abonnement op kranten en tijdschriften mag met maximaal drie maanden stilzwijgend worden verlengd. Een tijdige opzegging moet uiterlijk één maand voor het einde van die periode worden gedaan. Een abonnement op een tijdschrift dat minder dan ééns per maand verschijnt, mag een maximale opzegtermijn van drie maanden hebben;
• Een contract dat stilzwijgend verlengd is, kan op ieder moment op worden gezegd met een opzegtermijn van een maand.

Uitzonderingen op de consumentenbescherming

Zowel voor onze opdrachtgevers als voor ons kantoor kan deze verregaande consumentenbescherming meer dan eens een doorn in het oog zijn. Er bestaan echter ook uitzonderingen op deze wet. De wetgever heeft namelijk rekening gehouden met het feit dat niet iedere stilzwijgende verlenging van een abonnement persé een oneerlijke handelspraktijk oplevert. Indien de opdrachtgever voldoet aan één van deze uitzonderingen, zal een beroep op de Wet van Dam niet kunnen slagen:

• De consument kan de eerste overeenkomst niet zonder meer tussentijds opzeggen. Wanneer hij of zij een jaarovereenkomst afsluit is hij dus gebonden aan dit jaar. Hij heeft niet zonder meer een recht om deze tussentijds te beëindigen;
• Verenigingen kunnen in hun statuten (een document vergelijkbaar met algemene voorwaarden) bepalen dat afwijkende regels van toepassing zijn. Dit houdt in dat bijvoorbeeld voetbalverenigingen zichzelf kunnen uitzonderen van de regels van de Wet van Dam. Let wel dat deze uitzondering niet geldt voor Stichtingen, Coöperaties of Besloten Vennootschappen, ongeacht of deze zich feitelijk gedragen als verenigingen. Denk hierbij aan een sportschool of fitnessbedrijf;
• Een bedrijf kan geen beroep doen op de Wet van Dam, omdat deze speciaal de bescherming van de consument regelt. Behoudens een succesvol beroep op “reflexwerking” – waarbij kleine ondernemers en zelfstandigen zonder personeel onder bepaalde voorwaarden als consumenten dienen te worden behandeld – zal een beroep op de Wet van Dam nimmer succesvol zijn.
• Bedrijven kunnen de consument factureren voor een langere periode dan een maand (bijv. per kwartaal, per half jaar of per jaar), doch zijn bij de opzegging wel verplicht tot terugbetaling (“restitutie”) van het teveel betaalde bedrag. Een opzegging van een met één jaar stilzwijgend verlengd abonnement, halverwege voornoemd jaar, zal derhalve dienen te leiden tot een creditering en terugbetaling van de helft van deze kosten.

Het advies van coeo aan aanbieders van abonnementen

Voor ons kantoor houdt het in de praktijk in dat wij zeker dienen te zijn van het feit of onze opdrachtgever alles “op een rijtje” heeft met de aangeleverde vordering. Het is immers goed mogelijk dat de opdrachtgever – bewust of onbewust – geen rekening houdt met de Wet van Dam en derhalve in het ongelijk dient te worden gesteld in een incassoprocedure. 

Moverende redenen hiervoor kunnen zijn omdat deze wet voor haar onbekend is, om bedrijfseconomische redenen “niet in haar straatje past”, of de opdrachtgever onterecht meent dat hij onder een bepaalde uitzonderingssituatie valt. 

coeo geeft haar dossierbehandelaars dan ook mee om bij ieder bezwaarschrift dat een beroep doet op de Wet van Dam, rekening te houden met wat we hierboven hebben beschreven. Als de debiteur een consument is, bestaat er immers een aannemelijke kans dat de vordering van de opdrachtgever niet klopt. Hierdoor kan het mogelijk zijn dat het oninbaar zal moeten worden verklaard. 

Ons advies aan onze klanten is dan ook om haar bedrijfsvoering aan te passen aan de door de Wet van Dam gecreëerde spelregels. Een oplossing welke aanbeveling heeft is het niet langer “stilzwijgend” maken van de verlenging, maar juist de verlenging vrijwillig te laten geschieden door een uitdrukkelijk akkoord van de consument met een verlenging van het abonnement. Een andere oplossing is simpelweg het risico van de tussentijdse opzegging te “begroten” in de bedrijfsvoering. Vanzelfsprekend kleven ook aan deze praktijkoplossingen weer (bedrijfseconomische) nadelen voor de opdrachtgever.

Het is op zijn zachts gezegd een understatement dat de Wet van Dam de consument een krachtig wapen heeft gegeven. Het is voor de consument momenteel makkelijker dan ooit om zich te ontdoen van een niet langer door hem of haar gewenst abonnement. Deze verregaande bescherming heeft echter wel tot de nodige moeilijkheden geleid voor bedrijven welke hun diensten en/of producten aanbieden uit hoofde van een abonnement.

Indien u als aanbieder van abonnementen vragen heeft over hoe u het beste uw debiteuren- en abonnementenbeheer kan aanpakken, schroom dan niet om contact met ons kantoor op te nemen!